Wat is pretesten?
Pretesten is het systematisch voorleggen van een concept (tekst, opmaakproef, tv-spot of ander medium) aan een kleine groep mensen uit de doelgroep. Met pretesten kan onder andere worden nagegaan of- de boodschap wordt opgemerkt,
- de inhoud begrijpelijk is,
- de inhoud overkomt zoals bedoeld,
- er neveneffecten optreden,
- argumenten geloofwaardig overkomen.
Waarom pretesten?
De waarde van een pretest ligt vooral in het vinden van mogelijkheden een concept (tekst, spot, of ander medium) te verbeteren. Het is een vorm van praktisch, kwalitatief onderzoek. Het gaat er niet om een statistisch verantwoord beeld van het oordeel van de doelgroep te krijgen, maar in de eerste plaats om concrete aanwijzingen waarmee het concept verbeterd kan worden.Daarnaast kan een pretest een indicatie opleveren van het effect.
Een pretest heeft een meerwaarde ten opzichte van het voorleggen van een concept aan collega's en deskundigen. Steeds opnieuw blijkt dat communicatiedeskundigen en tekstschrijvers -ook de goede- juist door hun betrokkenheid en deskundigheid reacties van de doelgroep over het hoofd zien of onjuist inschatten.
Een test had een miljoen bespaard
De Postbank stuurde een aantal jaren geleden een brief naar haar rekeninghouders met een plus- of sterrekening over wijzigingen in de manier van geld overmaken. Onduidelijkheid in de brief leidde tot duizenden telefoontjes. De Postbank moest advertenties plaatsen en een nieuwe brief sturen naar de rekeninghouders. De extra kosten beliepen meer dan een miljoen. Pretesten had de onduidelijkheid ongetwijfeld aan het licht gebracht.In dit voorbeeld is de schade erg groot en goed meetbaar. Maar ook als die schade minder meetbaar is, is een pretest vaak een goede investering.
(Bron: M. van Roestel, Onduidelijk communiceren, een grote kostenpost. Intercommunicatief 1, nr 3, 1988)
Voorbeelden uit de praktijk van Wijzer:
In een pretest van een folder over sociale zekerheid bleek het begrip "controle" tot misverstanden te leiden. De respondenten dachten hierbij gelijk aan sancties en straffen, terwijl de schrijvers het begrip gebruikten om aan te geven dat iets onder controle was.
Een folder over luchtvervuiling was -toepasselijk- in een fraaie bruine kleur gedrukt. Uit de pretest bleek dat de tekst volgens de respondenten lastig leesbaar was. Bovendien had de folder volgens hen een te sombere uitstraling. Daarom is naar aanleiding van de test gekozen voor een frisse lichtblauwe kleur die associaties oproept met schone lucht.
Bij een pretest van een brochure over inbraakpreventie bleek dat de respondenten door de grote hoeveelheid informatie geen goede vertaling van de tips en aanbevelingen naar hun eigen situatie konden maken. Daarom is geadviseerd de brochure te splitsen in twee kortere brochures: één met gedragstips en één met informatie over veilig hang- en sluitwerk.
In een folder over een verandering in de sociale zekerheid bleek het woord "nu" tot misverstanden te leiden, omdat hiermee in de tekst verschillende momenten werden bedoeld.
Een advertentie over een stimuleringsregeling bleek zoveel informatie te bevatten dat de respondenten door de bomen het bos niet meer zagen. Door het drastisch beperken van de informatie werd de leeskans aanzienlijk groter.
Overzicht pretesten - Waarom pretesten - Voorbeelden resultaten - Methoden - Pretesten stap voor stap - Vragen en antwoorden - Bronnen - Wijzer en pretesten
---